Η Σοσιαλδημοκρατία σε κρίσιμη καμπή

Μετά τις γερμανικές εκλογές, ένα προφανές συμπέρασμα είναι ότι το 2017 υπήρξε το «annus horribilis» για την ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία. Το SPD κατέγραψε τη χειρότερη εκλογική επίδοση μετά τον πόλεμο. Το γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα συντρίφθηκε, καταγράφοντας 9,5%. Το νορβηγικό Εργατικό Κόμμα είχε τη δεύτερη χειρότερη επίδοσή του στην 93χρονη πορεία του, αποσπώντας 27%. Το ολλανδικό Εργατικό Κόμμα είναι πλέον το μικρότερο της ολλανδικής Βουλής. Εξαίρεση σε αυτή την πτωτική πορεία των Σοσιαλιστών ήταν το βρετανικό Εργατικό Κόμμα.

Τα συμπεράσματα από την πορεία των ευρωπαϊκών σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων είναι χρήσιμα στη συζήτηση για το ιδεολογικό στίγμα, τις δυνητικές συμμαχίες και τις προγραμματικές προτάσεις που καλείται να υιοθετήσει η Δημοκρατική Συμπαράταξη. Το πρώτο συμπέρασμα είναι ότι οι κυβερνητικές συνεργασίες των σοσιαλιστών με τον ιστορικό τους αντίπαλο, δηλαδή τα δεξιά κόμματα, κοστίζουν εκλογικά, όπως φάνηκε στη Γερμανία και την Ολλανδία, όπου το SPD και το Εργατικό Κόμμα έχασαν σημαντικό τμήμα των ψηφοφόρων τους. Ένα δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι η μείωση των εγγεγραμμένων μελών και η απαξίωση της θεσμικής λειτουργίας των κομμάτων (SPD, γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα) οδήγησαν στη μείωση της εκλογικής τους επιρροής, εξαιτίας της αποκοπής από την εκλογική τους βάση. Όταν οι πολίτες νιώθουν ότι δεν τους ρωτούν, ότι δεν τους λαμβάνουν υπόψη, τότε γυρίζουν την πλάτη στο κόμμα τους, στην πολιτική, αδιαφορούν. Το βρετανικό Εργατικό Κόμμα αύξησε τον αριθμό των μελών του και τη συμμετοχή τους στη λειτουργία του κόμματος και αύξησε τις δυνάμεις του.

Τέλος, η πτωτική πορεία των σοσιαλιστικών κομμάτων δεν σχετίζεται με τα μνημόνια. Από τις χώρες στις οποίες έγιναν εκλογές το 2017, καμία δεν είχε την εμπειρία των μνημονίων. Αντίθετα, στην Πορτογαλία οι σοσιαλιστές στις εκλογές του 2016 συγκράτησαν τις δυνάμεις τους.

Τα ευρωπαϊκά σοσιαλιστικά κόμματα χάνουν έδαφος γιατί δεν εμπλούτισαν τις θέσεις τους με προτάσεις για αύξηση της απασχόλησης, μείωση των ανισοτήτων, στήριξη του κοινωνικού κράτους, για τις αλλαγές που φέρνουν στην εργασία οι τεχνολογικές εξελίξεις. Δεν ακολούθησαν πολιτικές που να στηρίζουν αυτούς που είναι οι μεγάλοι χαμένοι της παγκοσμιοποίησης.
Οι νέες θεωρητικές επεξεργασίες τους είναι μια παραλλαγή του κεϋνσιανισμού (βρετανικό Εργατικό Κόμμα) που δεν είναι χρήσιμη στις χώρες της Ευρωζώνης -ειδικά τις υπερχρεωμένες- ή γενικόλογες αναφορές για στροφή προς τα αριστερά (SPD Γερμανίας, Σοσιαλιστικό Κόμμα Γαλλίας).

Στην Ελλάδα πολλοί προτείνουν γενικόλογα τη στροφή στο προοδευτικό Κέντρο. Δεν αποσαφηνίζουν όμως πώς εντάσσεται αυτό στην ισχυρή -αλλά όχι μοναδική- σύγκρουση Αριστεράς – Δεξιάς. Ποια Ευρώπη επιθυμεί το προοδευτικό Κέντρο; Ποια η σχέση του με τον κόσμο της εργασίας; Ποιο νέο κοινωνικό συμβόλαιο προτείνει, που θα επιτρέψει στην ελληνική Κεντροαριστερά να εκφράσει τους χαμένους από την κρίση και την παγκοσμιοποίηση; Πώς θα ανακτήσει κυρίαρχο ρόλο στην πολιτική σκηνή για την εφαρμογή ενός προοδευτικού προγράμματος διαρθρωτικών αλλαγών που θα επιταχύνουν την έξοδο από την κρίση;

Η ελληνική Σοσιαλδημοκρατία καλείται να συνεισφέρει στον εμπλουτισμό των προγραμματικών προτάσεων της ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας, παρά να προσδοκά να υιοθετήσει αυτές που θα επεξεργαστούν μεγαλύτερα ευρωπαϊκά σοσιαλιστικά κόμματα.

Σε ό,τι αφορά στις συμμαχίες, δεν μπορεί να επιλέξει τον δρόμο της συνεργασίας με τη ΝΔ ή τον ΣΥΡΙΖΑ στο όνομα εθνικών αναγκών. Η εθνικά υπεύθυνη στάση του ΠΑΣΟΚ από το 2009-2014 δεν επικροτήθηκε εκλογικά. Αντίθετα, οι πολίτες «επιβράβευσαν» τον λαϊκισμό, τη δημαγωγία και την πολιτική ανευθυνότητα της ΝΔ και των ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ.

Τέλος, η επίτευξη των εκλογικών στόχων της ΔΗΣΥ προϋποθέτει την αύξηση των εγγεγραμμένων μελών και την ενεργό συμμετοχή τους στις κομματικές διεργασίες. Οι πολίτες πρέπει να νιώσουν ότι συμμετέχουν στη διαμόρφωση της πολιτικής, ακόμη κι αν ζουν μακριά από τα κέντρα λήψης αποφάσεων. Σε μια περίοδο απαξίωσης των θεσμών, είναι αναγκαία η ενίσχυση της θεσμικής λειτουργίας της ΔΗΣΥ, γιατί έτσι μόνο θα αποκατασταθεί η αξιοπιστία της πολιτικής στη συνείδηση των πολιτών.