Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Το οικονομικό μείγμα μετά το μνημόνιο παραμένει το ίδιο, στηρίζεται σε υπερφορολόγηση και πλεονάσματα, και όχι στις λιγοστές δρομολογημένες μεγάλες επενδύσεις, όπως το Ελληνικό και τα έργα της Cosco, που τελματώνουν. Είναι δυνατόν να έρθει έτσι η ανάπτυξη;
Τα δημογραφικά δεδομένα, δηλαδή το γεγονός ότι ο πληθυσμός της χώρας γερνάει, η μαζική έξοδος πολλών Ελλήνων, ιδιαίτερα νέων με ικανότητες, στο εξωτερικό και το πολύ χαμηλό ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό σε συνδυασμό με την αποπένδυση της τελευταίας δεκαετίας εξηγούν γιατί οι εκτιμήσεις για τον μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης της χώρας είναι τόσο απαισιόδοξες.
Όσο λοιπόν η χώρα αποεπενδύει και ο παραγωγικός ιστός που καταστρέφεται δεν αναπληρώνεται, η χώρα χάνει σε προοπτικές ανάπτυξης και αποκλίνει σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης.
Η αρνητική στάση της κυβέρνησης ή οι χρονοβόρες καθυστερήσεις σε μεγάλες επενδύσεις όπως για παράδειγμα αυτή στο Ελληνικό στέλνουν λάθος μήνυμα στην εγχώρια και διεθνή επενδυτική κοινότητα. Αυτή η κατάσταση είναι αδιέξοδη και πρέπει να ανατραπεί για να διασφαλίσει η χώρα υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης μέσω της προσέλκυσης πολλών εγχώριων και ξένων ιδιωτικών επενδύσεων.
– Δεν πληρώνουμε πάντως πολύ ακριβά αυτά τα πλεονάσματα όχι μόνο άμεσα, αλλά και έμμεσα, με το «ψαλίδισμα» του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων; Το ρωτώ γιατί κάθε φορά που αντιμετωπίζουμε ακόμη και μια δυνατή βροχόπτωση, όπως προχθές, οι υποδομές ταλαιπωρούνται…
Ο ΣΥΡΙΖΑ ήρθε στην εξουσία υποσχόμενος ότι θα διαπραγματευτεί μια πιο ήπια δημοσιονομική πολιτική, πιο χαμηλά πρωτογενή πλεονάσματα, για να αυξήσει το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) και να στηρίξει την ανάπτυξη.
Όταν ήρθε στην εξουσία κατέληξε να δημιουργεί πρωτογενή πλεονάσματα στο ύψος αυτών που κατήγγειλε ότι είχαν συμφωνήσει οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Αυτά τα υπερπλεονάσματα όμως είναι χειρότερη μορφή λιτότητας και είναι αυτά που ευθύνονται για τις αρνητικές ή πολύ χαμηλές αναπτυξιακές επιδόσεις της χώρας.
Ένας από τους τρόπους που τα πέτυχε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ήταν μέσω της συστηματικής περικοπής του ΠΔΕ το οποίο υποεκτελείται κάθε χρόνο από το 2015 και μετά. Το τίμημα αυτών των περικοπών είναι η απαξίωση των υποδομών και η μη εκτέλεση έργων που τόσο ανάγκη έχει η χώρα ιδιαίτερα σε περιφερειακό επίπεδο. Για αυτό σε κάθε φυσική καταστροφή βλέπουμε τις καταστροφές να έχουν τέτοια μεγάλη έκταση και κόστος ακόμη και σε ανθρώπινες ζωές.
Το Κίνημα Αλλαγής διεκδικεί μέσω ενός εθνικού προγράμματος προοδευτικών διαρθρωτικών αλλαγών τη μείωση του στόχου για τα πρωτογενή πλεονάσματα από το 3,5% στο 2% του ΑΕΠ. Αυτό θα επιτρέψει την αύξηση του ΠΔΕ. Με στοχευμένα έργα υποδομών θα στηριχτούν οι περιφέρειες που χτυπήθηκαν περισσότερο από την κρίση ώστε να γίνουν ελκυστικός προορισμός για επενδύσεις και να δρομολογηθεί η περιφερειακή σύγκλιση.
– Τελικά μήπως η κυβέρνηση βάζει επίτηδες χαμηλά τον πήχη της ανάπτυξης, ώστε να μπορεί να περνάει από πάνω, και να κρύβει τις δομικές της ανεπάρκειες; Το ρωτώ γιατί ακόμη και 2% ανάπτυξη να πετύχει φέτος η Ελλάδα και πάλι δεν είναι αρκετός όταν έχει χάσει το 30% του ΑΕΠ, σωστά;
Θέτετε δυο διαφορετικά ζητήματα. Το πρώτο ζήτημα είναι αν η αντιμετώπιση των προβλημάτων που μας κληροδοτεί η συνεχιζόμενη κρίση – υψηλό ιδιωτικό και δημόσιο χρέος, υψηλή ανεργία, αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων- μπορούν να αντιμετωπιστούν με τους ρυθμούς ανάπτυξης που θέτει ως στόχο η κυβέρνηση. Η απάντηση είναι προφανώς όχι.
Η χώρα έχει ανάγκη ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης κοντά στο 3%. Η τετραετής διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ευθύνεται για την επιστροφή στην ύφεση τη διετία 2015-2016 και για τις χαμηλές, κάτω του 2%, επιδόσεις της διετίας 2017-2018. Επιδόσεις που υπολείπονται των αναγκών της χώρας. Ακόμη χειρότερα, η κυβέρνηση κατεβάζει συνέχεια τον πήχη για να μπορεί να ισχυρίζεται ότι πέρασε τον πήχη που η ίδια θέτει. Έτσι, όμως διαιωνίζει τη μιζέρια και τη στασιμότητα.
Τώρα σε ότι αφορά το ΑΕΠ των χρόνων πριν από την κρίση αυτό «κερδήθηκε» με δανεικά του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που τροφοδοτούσαν την κατανάλωση. Μόλις χάθηκε η δυνατότητα δανεισμού εξαερώθηκαν όλα τα εισοδήματα της περιόδου του ανεξέλεγκτου δανεισμού. Αν λοιπόν κάτι πρέπει να διδαχτούμε από την κρίση είναι ότι τώρα πρέπει να πετύχουμε αναδιάρθρωση της οικονομίας ώστε η επιτάχυνση της ανάπτυξης να προκύψει από την αύξηση των επενδύσεων και των εξαγωγών για να είναι διατηρήσιμα τα νέα εισοδήματα που θα δημιουργηθούν.
Αυτή είναι η μεγάλη πρόκληση για τα επόμενα χρόνια και σε αυτή την πρόκληση πιστεύω ότι απαντά πιο αποτελεσματικά το Κίνημα Αλλαγής το οποίο είναι το μόνο κόμμα που έχει διδαχτεί τα περισσότερα από την κρίση. Το Κίνημα Αλλαγής έχει την πολιτική βούληση να προωθήσει όλες τις μεγάλες προοδευτικές αλλαγές σε θεσμούς και οικονομία ώστε να μπούμε σε πορεία σταθερής ανάπτυξης, να δοθούν προοπτικές στους νέους ανθρώπους και να στηριχτούν όσοι χτυπήθηκαν από την κρίση.
– Στη πρόσφατη του έκθεση ο διοικητής τις Τράπεζας τις Ελλάδος ανέφερε μεταξύ άλλων ότι δεν υπάρχει κανένα περιθώριο εφησυχασμού καθώς οι κίνδυνοι, εγχώριοι και εξωτερικοί παραμένουν, όπως προειδοποιεί και η χθεσινή έκθεση του ΔΝΤ. Δεν διαβλέπετε παρ’ όλα αυτά, ένα διάχυτο κλίμα εφησυχασμού στη κυβέρνηση;
Η κυβέρνηση προσπαθεί να κτίσει την νέα της αφήγηση λέγοντας ότι με τη λήξη του τρίτου μνημονίου βγήκαμε από την κρίση. Στην πραγματικότητα παραμένουμε σε συνθήκες κρίσης αφού τα προβλήματα που αυτή μας κληροδότησε είναι εδώ.
Ακόμη χειρότερα η έλλειψη βούλησης από την κυβέρνηση να αντιμετωπίσει τα μεγάλα προβλήματα τα οποία ευθύνονται για τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό της διετίας 2007-2009 και το τεράστιο έλλειμμα ανταγωνιστικότητας που από κοινού μας οδήγησαν στα μνημόνια υπονομεύει την προσπάθεια και τις κατακτήσεις που ξεκίνησαν από το 2010. Σήμερα η χώρα είναι αρκετά αδύναμη και ευάλωτη στην επιβράδυνση της ανάπτυξης στην ευρωζώνη για την οποία προειδοποιεί το ΔΝΤ. Είναι εξίσου ευάλωτη σε κρίσεις που μπορεί να εκδηλωθούν σε γειτονικές χώρες ή σε άλλες γωνιές του πλανήτη που όπως ξέρουμε μπορούν να μεταφερθούν και να επηρεάσουν αρνητικά την ελληνική οικονομία.
Η ευάλωτη οικονομία είναι το αποτέλεσμα της αδράνειας της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Αυτό όμως που είναι ανησυχητικό είναι ότι η νέα σύνθεση του ευρωκοινοβουλίου, αν ενισχυθούν οι ακροδεξιοί και οι λαϊκιστές, μπορεί να μην επιτρέψει στο μέλλον την εκδήλωση αλληλεγγύης από την πλευρά της Ευρώπης στο ενδεχόμενο μιας νέας κρίσης. Το τίμημα σε αυτή την περίπτωση θα είναι τεράστιο με πολλές αρνητικές συνέπειες για την κοινωνική και πολιτική σταθερότητα της χώρας.
– Πολύ μελάνι έχει χυθεί τελευταίως για την α΄ κατοικία, όμως για να λειτουργήσει μια οικονομία χρειάζεται τραπεζικό σύστημα, και μέτρα για τη μείωση του αποθέματος των κόκκινων δανείων. Διαπιστώνετε κάποια κινητικότητα στον τομέα αυτό;
Η κυβέρνηση φέρει τεράστια ευθύνη για την εξέλιξη του προβλήματος των κόκκινων δανείων. Στο ξεκίνημα της με τις πολιτικές της επιλογές συνέβαλε στην επιδείνωση του προβλήματος. Σήμερα κρύβεται πίσω από το επιχείρημα «δεν φταίμε εμείς, το κληρονομήσαμε το πρόβλημα». Όμως παραβλέπουν ότι οι επιλογές επί Βαρουφάκη, τα capital controls και η οικονομική τους πολιτική σε συνδυασμό με την έλλειψη πολιτικής βούλησης να επιλυθεί το πρόβλημα έχει ουσιαστικά φέρει το τραπεζικό σύστημα της χώρας στη σημερινή δύσκολη θέση. Οι τράπεζες εξαιτίας των κόκκινων δανείων δεν μπορούν να λειτουργήσουν ως αναπτυξιακός πυλώνας της οικονομίας. Επομένως ας σταματήσει ο ΣΥΡΙΖΑ να αντιπολιτεύεται την αντιπολίτευση γιατί είναι πλέον πάνω από τέσσερα χρόνια στην κυβέρνηση. Αν δεν μπορούν η δεν θέλουν να λύσουν το πρόβλημα των κόκκινων δανείων και του ιδιωτικού χρέους γενικότερα ας παραιτηθούν.
– Σχολιάστε της και την εμμονή της κυβέρνησης για πρόωρη εξόφληση μέρους των δανείων του ΔΝΤ, που δεν «διώχνει» μεν το «σκληρό» ΔΝΤ, αλλά ασφαλώς θα διαφημιστεί ως κάτι τέτοιο, σωστά;
Τα δάνεια του ΔΝΤ έχουν υψηλότερο επιτόκιο σε σχέση με αυτά του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού. Άλλες χώρες που προσέφυγαν στα μνημόνια όπως η Ιρλανδία και η Πορτογαλία μόλις εξασφάλισαν πρόσβαση στις αγορές με χαμηλά επιτόκια ζήτησαν άδεια και την έλαβαν προκειμένου να αποπληρώσουν νωρίτερα το ΔΝΤ. Επομένως η πρόωρη εξόφληση μειώνει το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους αλλά δεν αλλάζει κάτι σε ότι αφορά την αυστηρή εποπτεία στην οποία υπόκειται η Ελλάδα.
– Ενόψει Ευρωεκλογών, οι δανειστές έχουν επιβάλει ένα είδος «κατάπαυση πυρός» στο θέμα της Ελλάδας. Εκτιμάτε ότι η νέα Επιτροπή που θα προκύψει από την κάλπη της 26ης Μαΐου, θα είναι πιο αυστηρή με την Ελλάδα;
Οι ευρωεκλογές σε περίπτωση που οδηγήσουν σε ενίσχυση των ακροδεξιών, λαϊκίστικών και ξενοφοβικών κομμάτων μπορεί να περιορίσουν ακόμη περισσότερο τους βαθμούς ελευθερίας των κυβερνήσεων της Ευρώπης σε ότι αφορά στον χειρισμό των προβλημάτων που σχετίζονται με την Ελλάδα. Επομένως είναι πολύ πιθανό να δούμε μεγαλύτερες αντιδράσεις σε καθυστερήσεις ή ανατροπές των όσων έχει συμφωνήσει η κυβέρνηση με τους δανειστές και βέβαια ενίσχυση της αβεβαιότητας γύρω από την πορεία της Ελλάδας μέχρι την διεξαγωγή των εθνικών εκλογών.
– Πιστεύετε ότι οι «αποκαλύψεις» για τη Novartis και τα περί «ενδείξεων» για τον Αν.Λοβέρδο, αποτελούν μια προσπάθεια συγκάλυψης της υπόθεσης Πετσίτης-Μαξίμου-Λαυρεντιάδη;
Σε αντίθεση με την άποψη του κ. Παπαγγελόπουλου ότι το σκάνδαλο της Novartis είναι το μεγαλύτερο πολιτικό σκάνδαλο της μεταπολίτευσης μπορούμε να πούμε μετά βεβαιότητας ότι πρόκειται για το μεγαλύτερο πολιτικό φιάσκο της μεταπολίτευσης. Όχι γιατί δεν υπάρχει σκάνδαλο. Υπάρχει και παραυπάρχει. Αλλά αυτό δεν διερευνήθηκε. Η φαρμακευτική δαπάνη το 2003 ήταν στο 2,1 δις ευρώ και το 2009 στο 5,1 δις. Αυτό αν μη τι άλλο χρήζει έρευνας. Το 2010 η δαπάνη αυτή μειώθηκε στο στα 4,5 δις, το 2011 στα 3,7 δις και το 2012 στα 2,8 δις. Πως μειώθηκε; Με τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ του Γ. Παπανδρέου. Το 2015 ξέχασαν να εκδώσουν δελτίο τιμών φαρμάκων. Έγινε έρευνα για αυτό όχι.
Θα ζητήσουν συγνώμη για τους τέσσερις που απαλλάχτηκαν αλλά λοιδορήθηκαν από τον ΣΥΡΙΖΑ; Ο χαχανίζων Αναπληρωτής Υπουργός Υγείας την ώρα που έκλαιγε ο πρώην Πρωθυπουργός Π. Πικραμένος αισθάνεται δικαιωμένος για την ανερμάτιστη συμπεριφορά του; Σε ότι αφορά τον κ. Λοβέρδο πέρα από τις απαντήσεις που έδωσε για τους χειρισμούς του στο ζήτημα των φαρμάκων και την εξοικονόμηση που πέτυχε σύμφωνα και με τα στοιχεία στα οποία αναφέρθηκα ο ίδιος, ζήτησε να ψηφίσουν οι βουλευτές του Κινήματος Αλλαγής υπέρ της άρσης ασυλίας του γιατί δεν υπάρχει κάτι για να κρυφτεί. Σε ότι αφορά την υπόθεση Πετσίτη όσο και να προσπαθούν να την συγκαλύψουν στο τέλος όλα θα βγουν στην επιφάνεια.
– Πόσο «προοδευτική» μπορεί να είναι η περίφημη συμμαχία του ΣΥΡΙΖΑ με πολλούς δικούς σας συντρόφους;
Με το ΣΥΡΙΖΑ οι λέξεις έχουν χάσει προ πολλού το νόημα τους. Ας πούμε πόσο προοδευτικοί είναι οι Βουλευτές Κόκκαλης, Κουίκ, Κουντουρά και Παπακώστα; Αν με αυτούς οι πρώην σύντροφοι μου θέλουν να συγκροτήσουν μέτωπο είναι δικαίωμα τους. Τυχοδιωκτικό και σουλατσαδόρικο μέτωπο σίγουρα είναι. Προοδευτικό όμως όχι.