Ομιλία στην Εκδήλωση της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση και Ανάπτυξη

Θέλω να συγχαρώ την Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών για την πρωτοβουλία της, το ΙΟΒΕ και τους Κοινωνικούς Εταίρους για την σημαντική συμβολή τους στη σημερινή συζήτηση για το παρόν και το μέλλον του Ασφαλιστικού μας συστήματος και πως τα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά του μπορούν να επηρεάσουν την αναπτυξιακή πορεία της χώρας

Έχουν περάσει εικοσιτρία χρόνια από τότε που κατατέθηκε η Έκθεση Σπράου. Έκτοτε έχουν μεσολαβήσει πολλές νομοθετικές παρεμβάσεις για το ασφαλιστικό άλλες περισσότερο φιλόδοξες άλλες λιγότερο.

Σήμερα εξακολουθούμε να συζητάμε για το μέλλον του. Γιατί πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι το Ασφαλιστικό “δεν έκλεισε” και ποτέ “δεν κλείνει”.

Δεν έκλεισε γιατί πολλές από τις υποθέσεις για την πορεία της οικονομίας και την συνολική συνταξιοδοτική δαπάνη, στις οποίες εδράζονταν οι παρεμβάσεις ακόμη και οι πιο τελευταίες δεν επιβεβαιώθηκαν. 

Δεν έκλεισε γιατί η τελευταία νομοθετική παρέμβαση, ο νόμος Κατρούγκαλου, περιλαμβάνει κίνητρα και αντικίνητρα που ενισχύουν την μαύρη εργασία και την εισφοροδιαφυγή.

Δεν έκλεισε γιατί τα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά του καθηλώνουν την οικονομία σε χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.

Επομένως είναι ανάγκη αν επιθυμούμε να διασφαλίσουμε μια σταθερή έξοδο από την κρίση, αλλά και από χρέος προς τις επόμενες γενιές όχι μόνο διαρκώς να συζητούμε αλλά να παρακολουθούμε, να προβλέπουμε να προλαβαίνουμε.

Διαφορετικά διατρέχουμε να ερχόμαστε με καθυστέρηση  και με επιπρόσθετες ενισχύσεις από τον προϋπολογισμό να παρεμβαίνουμε για να στηριχτεί το ασφαλιστικό σύστημα.

Γιατί τις τρύπες του συστήματος τελικά τις καλύπτει πάντα ο Έλληνας φορολογούμενος όπως φάνηκε από την περίοδο πριν την κρίση. 

Διατρέχουμε λοιπόν τον κίνδυνο να ξαναζήσουμε τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό και την έκρηξη χρέους της διετίας 2007-2009.

Διότι ένα μεγάλο μέρος που μπορεί να φτάνει και το ¼ του συνολικού χρέους της χώρας το 2009 οφείλονταν στις επιπρόσθετες επιχορηγήσεις από τον κρατικό προϋπολογισμό κατά την οκταετία που προηγήθηκε της κρίσης.

Από πείρα γνωρίζω ότι το ασφαλιστικό δεν αποτελεί προνομιακό θέμα για ευρύτερες συναινέσεις και συνεννοήσεις.

Αντίθετα υπήρξε προνομιακό πεδίο σκληρών κομματικών αντιπαραθέσεων και σε πολλές περιπτώσεις εσωκομματικών συγκρούσεων.

Μετά όμως από μια δεκαετή κρίση είναι ώρα για ένα ειλικρινή πολιτικό και κοινωνικό διάλογο που θα αναζητήσει τις ευρύτερες συναινέσεις και το νέο νομοθετικό πλαίσιο που επιβάλλουν οι νέες οικονομικές συνθήκες, αλλά και οι νέες κοινωνικές ανάγκες και η αλληλεγγύη των γενεών.

Κάποια στιγμή πρέπει να αναλάβουμε την ευθύνη να συζητήσουμε σοβαρά πως θέλουμε να κατανέμονται τα βάρη μεταξύ των γενεών.

Έχουμε ευθύνη όλοι μας απέναντι στους πολίτες. Πολιτικά κόμματα και Κοινωνικοί Εταίροι.

Οφείλουμε να εγγυηθούμε αξιοπρεπή σύνταξη στους παλαιότερους, αυτούς που έχουν για χρόνια καταβάλει εισφορές στο Ασφαλιστικό Σύστημα.

Οφείλουμε να εγγυηθούμε το μέλλον για τις νέες γενιές των εργαζομένων, δημιουργώντας ασφάλεια, αξιοπρέπεια εμπιστοσύνη.

Να απαντήσουμε θετικά στην αγωνιώδη ερώτησή τους, για το αν τελικά θα πάρουν κάποια αξιοπρεπή σύνταξη.

Κυρίες και κύριοι,

Για την παράταξή μας η Κοινωνική Ασφάλιση αποτελεί κορυφαίο θεσμό για την Ανάπτυξη, την Κοινωνική Συνοχή, την Αλληλεγγύη. Χρόνια τώρα αγωνιστήκαμε να οικοδομήσουμε ένα κοινωνικό σύστημα οικονομικά βιώσιμο, κοινωνικά δίκαιο, που καλύπτει το σύνολο του πληθυσμού και διαμορφώνει συνθήκες ασφάλειας και εμπιστοσύνης στους πολίτες.

Είναι αλήθεια ότι μετά από αρκετά μπρος-πίσω στα προηγούμενα χρόνια -τα αναφέρω για να είμαι σαφής, δεν προχωρήσαμε το 2001 με την Πρόταση Γιαννίτση, καθυστερήσαμε την επίλυση του προβλήματος των επικουρικών δεν προωθήσαμε την ενοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων, διευκολύναμε ή επιτρέψαμε την πρόωρη έξοδο εργαζομένων – τελικά πήραμε τη απόφαση και προχωρήσαμε το 2010 στην μεγάλη μεταρρύθμιση για το Ασφαλιστικό που εκφράστηκε με τον Ν. 3863 και τον Ν. 3865.

Ώστε να εγγυηθούμε το μέλλον των συντάξεων για τους συνταξιούχους, τους ασφαλισμένους, τις νέες γενιές.

Δυστυχώς η δυνατότητα που έδινε αυτός ο Νόμος για ένα βιώσιμο και δίκαιο σύστημα δεν αξιοποιήθηκε. Ιδεοληψίες, καθυστερήσεις, αρνήσεις, ανέβαλαν την εφαρμογή του. Ίσως υποεκτιμήθηκε η ανάγκη για άμεση εφαρμογή του και θεσπίστηκε πενταετής μεταβατική περίοδο πράγμα που οδήγησε στην μη εφαρμογή του από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.

Και φθάσαμε σ’ ένα Νόμο της Κυβέρνησης Σύριζα-ΑΝΕΛ, με τον οποίο οι συντάξεις μετατρέπονται σε προνοιακές παροχές και παραβιάζεται κάθε αρχή αναλογικότητας. Τρία χρόνια μετά την ψήφιση του και δεν έχει προχωρήσει η λειτουργική ενοποίηση των ταμείων και με οικονομική και δημοσιονομική σκοπιμότητα καθυστερεί τρομακτικά η έκδοση συντάξεων.

Με τον Νόμο αυτό και όχι μόνο εξαιτίας του ευνοούνται οι ασυνεπείς, ουσιαστικά δίνονται κίνητρα εισφοροδιαφυγής και φοροδιαφυγής.

Δεν είναι όμως μόνο ο λεγόμενος Νόμος Κατρούγκαλου (Ν. 4387/2016), που επηρεάζει αρνητικά τις προβλέψεις για τις προοπτικές της Κοινωνικής Ασφάλισης στην χώρα μας.

Υπάρχουν 3 ακόμη παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά τις προοπτικές του:

  • Πρώτος, οι προβλέψεις για αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης μεσομακροπρόθεσμα. Προβλέψεις που σχετίζονται άμεσα με την ιδεοληπτική στάση της Κυβέρνησης απέναντι στις εγχώριες και ξένες επενδύσεις. Χάνεται έτσι η ευκαιρία δημιουργίας νέων επιχειρήσεων και χιλιάδων νέων ποιοτικών θέσεων εργασίας, που θα τόνωναν τα έσοδα του συστήματος. Ενώ την ίδια στιγμή έχουμε ένα από τα μικρότερα ποσοστά συμμετοχής του πληθυσμού στην αγορά εργασίας, στην ΕΕ.
  • Δεύτερος, οι αρνητικές δημογραφικές εξελίξεις και το συνεχιζόμενο brain drain.
  • Τρίτος, η επιλογή της Κυβέρνησης για υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 3,5% του ΑΕΠ που επιτυγχάνονται με ένα μίγμα πολιτικών που στηρίζεται σε υψηλούς φόρους και ασφαλιστικές εισφορές, μίγμα που εξοντώνει νοικοκυριά και επιχειρήσεις και καθηλώνει τις αναπτυξιακές επιδόσεις.

Με αυτά τα δεδομένα ειλικρινά φοβάμαι ότι θα οδηγηθούμε σε νέες παρεμβάσεις στο σύστημα, και σε περαιτέρω επιβάρυνση των συνταξιούχων, εντείνοντας την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα στην Κοινωνία. Απαξιώνοντας περαιτέρω στη συνείδηση του κόσμου το ρόλο της πολιτικής και των πολιτικών κομμάτων.

Κυρίες και κύριοι,

Δεν είμαστε όμως εδώ μόνο για την κριτική. Τόνισα ήδη ότι έχουμε την υποχρέωση να καταθέσουμε και τις προτάσεις μας. Αυτή για μας είναι αδιαπραγμάτευτη στάση ευθύνης. Έχουμε καταστήσει σαφές ότι ο Νόμος Κατρούγκαλου πρέπει να καταργηθεί.

Θέλω όμως να είμαι καθαρός ως προς την οπτική γωνία μέσα από την οποία θα προτείνουμε τις αλλαγές. Είμαστε απέναντι σε απόψεις όπως αυτές που έχουν υιοθετηθεί και εκφράζονται από την Νέα Δημοκρατία, που βασίζονται κυρίως στην κεφαλαιοποίηση χωρίς να εξηγούν πως και ποιος θα χρηματοδοτήσει τη μετάβαση.

Η κοινωνική ασφάλιση δεν μπορεί να είναι υπόθεση του κάθε εργαζόμενου ξεχωριστά. Αυτές οι συντηρητικές συνταγές οδηγούν σε μια κοινωνία χωρίς συνοχή, δικαιοσύνη, αλληλεγγύη.

Είμαστε ταυτόχρονα αντίθετοι στη διολίσθηση σε ένα σύστημα που καταλήγει να είναι  προνοιακό έτσι όπως το εφαρμόζει η σημερινή κυβέρνηση. Γιατί ούτε βιώσιμο είναι ούτε δίκαιο.

Πιστεύουμε σε ένα ασφαλιστικό σύστημα που δημιουργεί πρωτίστως κίνητρα ασφάλισης και ταυτόχρονα έχει τέτοια χαρακτηριστικά που συνεισφέρουν στην επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης.

Πριν προχωρήσω στις αναλυτικές προτάσεις μου για το ασφαλιστικό επισημαίνω δύο αναγκαίες προϋποθέσεις για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του προβλήματος.

  • Η πρώτη: Είναι απόλυτα αναγκαίο να υιοθετήσουμε ένα Εθνικό Σχέδιο με προοδευτικές μεταρρυθμίσεις για την παραγωγική ανασυγκρότηση και την ανάπτυξη της χώρας.

Μ’ ένα νέο παραγωγικό πρότυπο πιο καινοτόμο, ανταγωνιστικό και εξωστρεφές, που αξιοποιεί τις δυνατότητες της 4ης βιομηχανικής επανάστασης του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Χάσαμε την 3η βιομηχανική επανάσταση. Αν χάσουμε και την τέταρτη τότε θα μείνουμε οριστικά έξω από την ομάδα των χωρών που μπορεί να εξασφαλίσει ένα ικανοποιητικό βιοτικό επίπεδο για τους πολίτες της.

Έχουμε παρουσιάσει ολοκληρωμένα το σχέδιο μας με το Σχέδιο Ελλάδα. Διασφαλίζει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης που στηρίζει, αλλά και στηρίζεται σε ένα υγιές σύστημα Κοινωνικής ασφάλισης.

Με αυτές τις αλλαγές θα διεκδικήσουμε τη μείωση των στόχων για τα πρωτογενή πλεονάσματα ώστε να εξασφαλίσουμε πόρους για μείωση φορολογικών βαρών και ασφαλιστικών εισφορών.

Ώστε η μετάβαση στο νέο συνταξιοδοτικό σύστημα να μην δημιουργήσει δημοσιονομικό κενό. 

  • Η δεύτερη: Να προχωρήσουμε σε τολμηρές αποφάσεις για την αντιμετώπιση του Δημογραφικού, να δώσουμε κίνητρα στα νέα παιδιά για να δημιουργήσουν οικογένειες, να ζήσουν και να δουλέψουν στον τόπο τους. Να δώσουμε κίνητρα να επιστρέψουν στην Ελλάδα αυτοί που έφυγαν. Τις προηγούμενες δεκαετίες δεν προνοήσαμε για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα του δημογραφικού. Ούτε προνοήσαμε για μια συντεταγμένη μεταναστευτική πολιτική όταν οι οικονομικές συνθήκες ήταν πιο ευνοϊκές.

Έχουμε πρόσφατα παρουσιάσει στην Βουλή τις αναλυτικές προτάσεις μας. Γνωρίζουμε ότι αν υιοθετηθούν δεν θα δώσουν λύση σήμερα αλλά θα βελτιώσουν τις προϋποθέσεις μελλοντικά.

Κυρίες και Κύριοι,

Ένα Οικονομικά βιώσιμο και Κοινωνικά Δίκαιο Ασφαλιστικό Σύστημα στηρίζεται σε 3 βασικούς πυλώνες.

  • Ο πρώτος: Η ισχυρή δημόσια και καθολική ασφάλιση με αναδιανεμητικό και διανεμητικό χαρακτήρα.

Σύστημα προκαθορισμένων εισφορών και παροχών με αποκατάσταση της της πραγματικής αλληλεγγύης των γενεών, αλλά και ριζική αλλαγή των σημερινών συντελεστών αναπλήρωσης.

Γιατί είναι αναγκαίο να ενισχυθεί η ανταποδοτικότητα των εισφορών, η συνεισφορά κάθε ασφαλισμένου.

Βασική σύνταξη ως αφετηρία για όλους τους συνταξιούχους και προσαύξηση για κάθε έτος ασφάλισης με βάση το χρόνο ασφάλισης και τις καταβληθείσες εισφορές.

  • Ο δεύτερος: Η επικουρική ασφάλιση που χρηματοδοτείται από εισφορές εργαζόμενου και εργοδότη, πρέπει να είναι υποχρεωτική.

Εμείς πιστεύουμε στην ενθάρρυνση των συλλογικών διαπραγματεύσεων για δημιουργία Επαγγελματικών Ταμείων, ή την μετατροπή υφιστάμενων Επικουρικών σε επαγγελματικά.

Είναι αναγκαίο να βελτιωθεί το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο και να δοθούν κίνητρα που ενισχύουν αυτή την προοπτική!

Είμαστε έτοιμοι για τον διάλογο που απαιτείται, ώστε να απαντήσουμε από κοινού στα ερωτήματα που ανακύπτουν για τη μετάβαση, για την ορθή διαχείριση των αποθεματικών, την διασφάλιση των συμφερόντων των εργαζόμενων, τη σχέση των Επαγγελματικών Ταμείων με το όλο σύστημα επικουρικής ασφάλισης.

  • Ο τρίτος: Η Ιδιωτική Ασφάλιση, που βέβαια είναι στην επιλογή του κάθε πολίτη.

Ένα ολοκληρωμένο και σύγχρονο πλαίσιο ελέγχου από τις αρμόδιες αρχές, θα δημιουργήσει περαιτέρω αίσθημα ασφάλειας σε όσους ανθρώπους επιθυμούν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητές τους.

Πέρα όμως από την οργάνωση του συστήματος, θεωρώ ότι υπάρχει ανάγκη για άμεσες παρεμβάσεις.

Με 3 στόχους:

  • Την διασφάλιση του μέλλοντος του συστήματος.
  • Την ενίσχυση του Αναπτυξιακού ρόλου του συνταξιοδοτικού συστήματος στην Οικονομία.
  • Την αποκατάσταση σοβαρών αδικιών από τις ως τώρα ρυθμίσεις εις βάρος συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων.

Αναφέρομαι συγκεκριμένα:

Α) Στην αύξηση των πόρων του συστήματος με διάθεση στο Ταμείο Αλληλεγγύης γενεών μεγάλου ποσοστού από τα συνολικά έσοδα της αξιοποίησης της Δημόσιας Περιουσίας. Μόνο έτσι θα διασφαλίσουμε πλήρως τα δικαιώματα των νέων ανθρώπων. Κάτι που προϋποθέτει βέβαια την ριζική αλλαγή του ρόλου του Υπερταμείου.

Β) Στην μείωση των Ασφαλιστικών εισφορών, για ελεύθερους επαγγελματίες και μισθωτούς.

Πάντα με μελέτη των συνεπειών τόσο στην Οικονομία, όσο και στην βιωσιμότητα του Συστήματος.

Πρώτο άμεσο βήμα η θεσμοθέτηση ανώτατου ασφαλιστικού μηνιαίου εισοδήματος ή μισθού στα 3.500 ευρώ.

Και ακόμη η απαλλαγή για 3 χρόνια από συνταξιοδοτικές εισφορές αλλά και την φορολογία, των νέων που θέλουν να ξεκινήσουν την δική τους επιχείρηση ή επάγγελμα.

Γ) Άμεση διόρθωση και «θεραπεία» των αδικιών, που δημιουργήθηκαν με τους πρόσφατους Ασφαλιστικούς Νόμους, ιδιαίτερα με τις συντάξεις χηρείας και τον τρόπο υπολογισμού των αναπηρικών συντάξεων.

Έχουμε ήδη καταθέσει σχετική Πρόταση Νόμου στην Βουλή.

Δ) Ρύθμιση σε 120 δόσεις, με χαρακτηριστικό την μείωση των προσαυξήσεων και την ένταξη του μεγαλύτερου δυνατού αριθμού των οφειλετών.

Και

Ε) Κάλυψη όσων πραγματικά έχουν ανάγκη και έχασαν το ΕΚΑΣ, με την διασφάλιση ελάχιστου μηνιαίου εισοδήματος 500 ευρώ για τον μεμονωμένο συνταξιούχο και 700 ευρώ για το ζευγάρι.

Όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτως ηλικίας πρέπει να ζουν με αξιοπρέπεια.

Κυρίες και Κύριοι,

Η προσέγγιση  του Ασφαλιστικού δεν είναι μια στατική διαδικασία και δεν αποτελεί επιλογή που γίνεται «ερήμην» των συνθηκών που επικρατούν στην οικονομία.

Τα βήματα θα πρέπει να είναι μελετημένα και προσεκτικά, ενώ η συνεχής παρακολούθηση με την εκπόνηση και επικαιροποίηση αναλογιστικών μελετών, αποτελεί βασικό και απολύτως αναγκαίο στοιχείο για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας και της κοινωνικής αποτελεσματικότητας του συστήματος.

Η επαναρρύθμιση είναι επιλογή αναγκαία και πολιτικά υπεύθυνη, όταν επιβάλλεται από τις συνθήκες,  χωρίς ιδεοληπτικές αγκυλώσεις και αποδόμηση κάθε θετικής επιλογής που έγινε στο παρελθόν.

Γνωρίζουμε ότι η αναδιάταξη και η μετάβαση σε μια νέα αρχιτεκτονική έχει μεγάλο δημοσιονομικό κόστος.

Είμαστε έτοιμοι να ακούσουμε και να συζητήσουμε κάθε άποψη και πρόταση για το μεγάλο θέμα του ασφαλιστικού.

Και όταν καταλήξουμε να δουλέψουμε μαζί για να την κάνουμε πράξη.

Για ένα ισχυρό δημόσιο και Κοινωνικό Ασφαλιστικό Σύστημα που εγγυάται αξιοπρεπείς συντάξεις για το σήμερα, το άμεσο μέλλον, αλλά και τις νέες γενιές.

Που  συμβάλλει ουσιαστικά στην οριστική έξοδο της χώρας από την κρίση, στο τέλος της αυστηρής εποπτείας, στην ανάπτυξη, στην δημιουργία μιας Ελλάδας ισχυρής στην καρδιά της Ευρώπης.