Άρθρο που δημοσιεύτηκε στα ΝΕΑ στις 7-4-2021
Η δημοσιοποίηση της ετήσιας έκθεσης του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας (ΤτΕ) συνέπεσε με τη δημοσιοποίηση της έκθεσης του ΔΝΤ για τις παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές. Η ΤτΕ για το 2021 προβλέπει ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 4,2% έναντι πρόβλεψης για 3,8% του ΔΝΤ. Σε συνθήκες υψηλής αβεβαιότητας όπως οι παρούσες η απόκλιση μεταξύ των δύο προβλέψεων δεν είναι σημαντική. Αμφότερες τελούν υπό την αίρεση της ομαλής πορείας του εμβολιαστικού προγράμματος στην Ελλάδα και στον υπόλοιπο κόσμο, του ελέγχου της πανδημίας, της διατήρησης των αναγκαίων δημοσιονομικών παρεμβάσεων μέχρι να αποκατασταθεί η ομαλή λειτουργία της οικονομίας, της ταχείας εκταμίευσης και αποτελεσματικής χρήσης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, της προώθησης των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων.
Αν κάτι έχει ιδιαίτερη σημασία από την πολυσέλιδη έκθεση είναι η κωδικοποίηση των σημαντικότερων κατά την ΤτΕ κινδύνων για την οικονομία. Ο πρώτος σχετίζεται την πρόβλεψη για μεγάλο αριθμό πτωχεύσεων μη βιώσιμων επιχειρήσεων και τη συνεπαγόμενη αύξηση της ανεργίας. Οι άνεργοι θα προέλθουν από θέσεις εργασίας χαμηλής εξειδίκευσης και χωρίς ψηφιακές δεξιότητες όταν στόχος είναι να μετασχηματιστεί το παραγωγικό πρότυπο και να ενισχυθεί η ψηφιοποίηση της οικονομίας. Αν δεν υπάρξουν κατάλληλες πολιτικές κατάρτισης, επανένταξης και στήριξης οι συνέπειες από την πανδημία στην απασχόληση και στην κοινωνική ανισότητα θα είναι μακροχρόνιες.
Ο δεύτερος κίνδυνος σχετίζεται την πορεία του δημόσιου χρέους, το οποίο μπορεί να είναι βιώσιμο μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2030, έφτασε όμως στο 205% του ΑΕΠ. Η επιτάχυνση της οικονομικής μεγέθυνσης, το υψηλό αποθεματικό και το σταδιακό πέρασμα -μετά την επανεκκίνηση της οικονομίας- σε μικρά πρωτογενή πλεονάσματα είναι ο μόνος ασφαλής δρόμος για να μην ζήσουμε ξανά όσα ζήσαμε στην κρίση του 2009 όταν το χρέος ήταν 127% του ΑΕΠ.
Η επιτάχυνση της οικονομικής μεγέθυνσης προϋποθέτει ένα τραπεζικό σύστημα που στηρίζει μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις, ιδιώτες και νοικοκυριά. Εδώ εντοπίζει η έκθεση τον τρίτο κίνδυνο που σχετίζεται με τα κόκκινα δάνεια. Όσο το πρόβλημα αυτό δεν αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά σε συνδυασμό με το ζήτημα των αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων στα κεφάλαια τους η συμβολή των τραπεζών στην οικονομία και η εκτίμηση για μόχλευση ύψους 27 δις των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης είναι μετέωρη.
Ο ρόλος της έκθεσης της ΤτΕ δεν είναι να αποσιωπά ή να υποβαθμίζει -όπως συνέβη αρκετές φορές στο παρελθόν- τις δυσκολίες και τους κινδύνους με τους οποίους θα βρεθούμε αντιμέτωποι στο μέλλον. Αντίθετα, έχει θεσμική υποχρέωση να τους φωτίζει και να τους επισημαίνει. Να λειτουργεί ως άγγελος εξάγγελος που μπορεί να μην έχει πάντα ευχάριστα νέα να μας πει αλλά μας καλεί να προετοιμαστούμε.