Σε πενήντα ημέρες θα διεξαχθούν εκλογές, οι πρώτες ύστερα από πολλά χρόνια που η Ελλάδα δεν θα βρίσκεται με μνημόνιο ή σε καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας. Θα διεξαχθούν στον απόηχο της υγειονομικής και ενεργειακής κρίσης, ενώ δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο αν η πρόσφατη χρηματοπιστωτική αναταραχή θα σιγάσει χωρίς να αφήσει στίγμα στις χώρες της ΕΕ.
Αν κάτι διαπιστώθηκε την τελευταία τετραετία από την αντίδραση της ελληνικής οικονομίας, είναι ότι παραμένει εξαιρετικά ευάλωτη σε κοινές εξωτερικές διαταραχές. Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις μετά την κρίση του 2009 δεν συνέβαλαν στο μετασχηματισμό της όσο αναμενόταν ώστε να γίνει πιο ανθεκτική, δυναμική και συνεκτική. Ούτε αξιολογήθηκε η αποτελεσματικότητά τους για να προκριθούν οι πιο θετικές.
Οι επενδύσεις, προϋπόθεση για αύξηση της δυναμικότητας της οικονομίας, εξακολουθούν ως ποσοστό του ΑΕΠ να είναι περίπου στο μισό του μέσου ευρωπαϊκού όρου παρά τη μεροληπτική ελάφρυνση της φορολογίας κεφαλαίου. Σε μεγάλο βαθμό είναι επενδύσεις στις κατασκευές, όχι στο μηχανολογικό εξοπλισμό. Οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις αυξήθηκαν τα τελευταία χρόνια αλλά αφορούν πρώτιστα real estate και εξαγορά υφιστάμενων τουριστικών μονάδων. Λίγες αφορούν δημιουργία νέων παραγωγικών μονάδων που δημιουργούν βιώσιμες, καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Η συνεισφορά της μεταποίησης στο ΑΕΠ παραμένει αδύναμη.
Η κυβέρνηση της ΝΔ όφειλε να αξιοποιήσει τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ώστε να επιταχύνει τον ψηφιακό και πράσινο μετασχηματισμό διασφαλίζοντας ελαχιστοποίηση του κόστους μετάβασης. Οι πόροι που διατέθηκαν κατευθύνθηκαν σε περιορισμένο αριθμό επιχειρήσεων με ανοικτό το ερώτημα αν διασφαλίζεται ο μετασχηματισμός της οικονομίας.
Το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το 2022 αυξήθηκε για τρίτη συνεχόμενη χρονιά. Οι εξαγωγές αγαθών αυξήθηκαν σημαντικά, εξακολουθούμε όμως να έχουμε μεγάλη εξάρτηση από εισαγωγές αγαθών και ειδικά ορυκτών καυσίμων. Η συμμετοχή στις εξαγωγές αγαθών με τεχνολογικό περιεχόμενο παραμένει συγκριτικά χαμηλή, ενώ αυξήθηκε η εξάρτηση τους από αντίστοιχες εισαγωγές. Η στήριξη στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών προέρχεται κυρίως από αύξηση εσόδων από τουριστική δραστηριότητα. Η οικονομία παραμένει υπερβολικά εξαρτημένη από τον τουρισμό, κλάδος ευάλωτος σε διαταραχές όπως η υγειονομική κρίση.
Το ποσοστό απασχόλησης είναι το δεύτερο χαμηλότερο στην ΕΕ. Η συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίας είναι πολύ χαμηλότερη του μέσου όρου της ευρωζώνης. Η ανεργία μειώθηκε και η απασχόληση αυξήθηκε αλλά κυρίως σε κλάδους που παράγουν χαμηλή προστιθέμενη αξία, είναι χαμηλής παραγωγικότητας και προσφέρουν χαμηλούς μισθούς.
Το κατά κεφαλήν εισόδημα σε μονάδες αγοραστικής δύναμης στην Ελλάδα διαμορφώθηκε το 2022 στο 68% του μέσου όρου στην ΕΕ έναντι 75% το 2011. Το τρίτο χαμηλότερο μετά τη Βουλγαρία και τη Σλοβακία. Σε ό,τι αφορά τους κοινωνικούς δείκτες, η Ελλάδα έχει από τις χειρότερες επιδόσεις στην ΕΕ. Η ενεργειακή φτώχεια στην Ελλάδα το 2021 ήταν η τέταρτη μεγαλύτερη.
Το ζητούμενο μετά τις κρίσεις παραμένει ο μετασχηματισμός της οικονομίας με στόχο την πραγματική σύγκλιση με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ με ενίσχυση της συνεκτικότητας. Ως προς τη στόχευση αυτή θα κληθούν οι πολίτες να αξιολογήσουν τα οικονομικά προγράμματα των πολιτικών κομμάτων ενόψει των εκλογών.
Το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής δημοσιοποίησε το οικονομικό πρόγραμμα για την Ελλάδα της επόμενης δεκαετίας. Στο επίκεντρο του προγράμματος η στόχευση για βιώσιμους ρυθμούς ανάπτυξης με επίτευξη πλήρους απασχόλησης, ο δίκαιος πράσινος και ψηφιακός μετασχηματισμός. Με ελάφρυνση της φορολογίας εισοδήματος από εργασία σε βάρος αυτής από κεφάλαιο για μείωση των ανισοτήτων, με προοδευτικές μεταρρυθμίσεις, με διασφάλιση δημοσιονομικής σταθερότητας. Με το πρόγραμμα αυτό διεκδικεί την ψήφο των Ελλήνων για αλλαγή πορείας με κοινωνική διάσταση στην επόμενη δεκαετία.
- Το άρθρο δημοσιεύτηκε στα Νέα Σαββατοκύριακο 1-2 Απριλίου 2023