Αναρτήθηκε στο ieidiseis στις 16/3/2022
Πού θα οδηγηθεί η ευρωπαϊκή οικονομία μετά τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία κ. Σαχινίδη;
Η άμεση συνέπεια του πολέμου θα είναι η επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης στην Ευρώπη και η αύξηση του πληθωρισμού. Η ΕΚΤ αναθεώρησε το ρυθμό μεγέθυνσης της ευρωζώνης για το 2022 σε 3,7% από 4,2%. Ο πληθωρισμός το 2022 εκτιμάται ότι θα κινηθεί στο 5,1% έναντι αρχικής εκτίμησης για 3,2%.
Οι εξελίξεις στον πληθωρισμό έδωσαν το έναυσμα για τη συζήτηση αν τα επόμενα χρόνια η ευρωζώνη θα παγιδευτεί σε επίπεδα πληθωρισμού πάνω από το συμμετρικό στόχο του 2% που θέτει η ΕΚΤ. Τα «γεράκια» στην ΕΚΤ αλλά και πολλοί οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι ο πληθωρισμός δεν είναι συγκυριακός αλλά ήρθε για να μείνει. Αν υπερισχύσουν οι απόψεις τους τότε μια απότομη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής θα έχει αρνητικές συνέπειες για την ανάπτυξη στην ευρωζώνη. Αυτό θα θέσει σε δοκιμασία τις χώρες που δεν διαθέτουν επαρκή δημοσιονομικό χώρο για να στηρίξουν τα πτωχά νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Σε αυτή την περίπτωση το φάντασμα του ευρωσκεπτικισμού θα αρχίσει να πλανιέται ξανά πάνω από τις χώρες αυτές.
Μεσοπρόθεσμα η επόμενη ημέρα για την ευρωπαϊκή οικονομία δεν θα είναι αυτή που προβλεπόταν πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Οι γεωπολιτικές και γεωοικονομικές ανακατατάξεις που προκαλεί ο πόλεμος θα αφήσουν σημάδια στην ευρωπαϊκή οικονομία για μεγαλύτερο χρονικό ορίζοντα. Οι πιο σημαντικοί παράγοντες που θα καθορίσουν μεσοπρόθεσμα τις συνέπειες για την ευρωπαϊκή οικονομία είναι: α) αν θα αποδεχτούν τελικά ή όχι οι «φειδωλοί» της Ευρώπης την πρόταση να δημιουργηθεί ένα νέο ταμείο για να στηρίξει τις ευρωπαϊκές οικονομίες για θέματα σχετικά με φθηνό ενεργειακό εφοδιασμό και την άμυνα β) οι αποφάσεις της ΕΚΤ για το χρόνο αύξησης των επιτοκίων γ) η χρονική διάρκεια του πολέμου και των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί σε Ρωσία δ) η δυνατότητα και η ταχύτητα απεξάρτησης των οικονομιών της ΕΕ από τις εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη Ρωσία, ε) τα προβλήματα που θα ανακύψουν στις εφοδιαστικές αλυσίδες σε κρίσιμους κλάδους της βιομηχανίας καθώς λαμβάνονται αποφάσεις για επιστροφή στις ευρωπαϊκές χώρες γραμμών παραγωγής που αφορούν σε στρατηγικούς τομείς.
Οι κίνδυνοι για την ελληνική οικονομία το επόμενο διάστημα;
Ο ρυθμός μεγέθυνσης της οικονομίας το 2022 θα περιοριστεί αισθητά. Σύμφωνα με το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους της Βουλής ο ρυθμός μεγέθυνσης θα είναι μεταξύ 2,2% και 2,75% πολύ χαμηλότερα από την εκτίμηση του προϋπολογισμού. Η Ελλάδα σήμερα είναι πρωταθλήτρια στον πληθωρισμό (τον Φεβρουάριο ήταν στο 7,2%) στην ευρωζώνη παρά την αρχική θέση της κυβέρνησης της ΝΔ ότι η χώρα δεν κινδυνεύει από την έξαρση της ακρίβειας.
Η ελληνική οικονομία σε μια δεκαετία έρχεται αντιμέτωπη με μια τρίτη κρίση – ενεργειακή αυτή τη φορά – και όπως προκύπτει από την αντίδραση της στην πρόσφατη κρίση πανδημίας παραμένει μια από τις πιο ευάλωτες στην ευρωζώνη. Το παραγωγικό πρότυπο – παρά την ενίσχυση της εξωστρέφειας κατά την τελευταία δεκαετία – παραμένει προβληματικό και δεν είναι ανθεκτικό σε κρίσεις που προέρχονται από το εξωτερικό.
Παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ για αλλαγή του ενεργειακού μας προσανατολισμού προς τις ΑΠΕ και διασύνδεση με τα ευρωπαϊκά δίκτυα μέσω του σχεδίου Ήλιος οι επόμενες κυβερνήσεις δεν προχώρησαν τα σχέδια αυτά. Αντίθετα με τις επιλογές τους αύξησαν την εξάρτηση της χώρας από το φυσικό αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας – χωρίς τουλάχιστον να προνοήσουν για τη σύναψη μακροπρόθεσμων συμβολαίων – και σήμερα πληρώνουμε δυσανάλογα ακριβό τίμημα.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος που διατρέχουμε είναι να παγιδευτούμε σε ψηλό πληθωρισμό και στασιμότητα στην ανάπτυξη. Για μια χώρα με το τρίτο μεγαλύτερο δημόσιο χρέος στον κόσμο αυτό είναι ότι χειρότερο μπορεί να της συμβεί. Ειδικά, σε μια περίοδο με περιορισμένες κοινωνικές και πολιτικές αντοχές λόγω των αλλεπάλληλων κρίσεων κατά την περασμένη δεκαετία και του περιορισμένου δημοσιονομικού χώρου.
Τις πολιτικές της κυβέρνησης πώς τις κρίνετε;
Η ΝΔ δείχνει να μην έχει διδαχτεί το παραμικρό από την πολιτικά και κοινωνικά επώδυνη εμπειρία της καταστροφικής διαχείρισης της το 2004-2009 που οδήγησε τη χώρα στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Απέφυγε να κάνει οποιαδήποτε αυτοκριτική για την περίοδο εκείνη αλλά και για τη στάση της μετά το ξέσπασμα της κρίσης τότε που ύψωνε «περήφανα» τη σημαία του αντιμνημονίου πρώτη όπως καυχιόταν ο τότε αρχηγός της.
Σήμερα όπως δείχνουν τα συγκριτικά στοιχεία η κυβέρνηση της ΝΔ ξόδεψε πολλά για τη στήριξη της οικονομίας αλλά άστοχα αφού δεν την προφύλαξε περισσότερο σε σχέση με οικονομίες άλλων χωρών που ξόδεψαν λιγότερα. Αυτό τροφοδότησε μια μεγάλη αύξηση του δημοσίου χρέους με αποτέλεσμα τώρα που ξέσπασε η ενεργειακή κρίση η χώρα να μην έχει δημοσιονομικό χώρο για να στηρίξει ουσιαστικά τα πτωχά νοικοκυριά ούτε και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Δεν είναι τυχαίο ότι μόλις η ΕΚΤ άρχισε να συζητά την αναθεώρηση της χαλαρής νομισματικής πολιτικής το κόστος δανεισμού της Ελλάδας εκτινάχθηκε δυσανάλογα σε σχέση με άλλες χώρες που έχουν επίσης υψηλό δημόσιο χρέος. Οι εξελίξεις αυτές απομακρύνουν το ενδεχόμενο αναβάθμισης της χώρας στην επενδυτική βαθμίδα με ότι συνεπάγεται αυτό.
Στο όνομα της προσέλκυσης επενδύσεων έχει προχωρήσει από το 2019 σε ιδεολογικά μεροληπτικές μειώσεις φορολογίας εισοδήματος από το κεφάλαιο σε βάρος της φορολογίας εισοδήματος από την εργασία. Μείωσε ταυτόχρονα τη φορολογία εταιρικών κερδών και μερισμάτων. Τελευταίο χαρακτηριστικό παράδειγμα η απόφαση για αφορολόγητες γονικές παροχές για περιουσία μέχρι και 800.00 ευρώ όπως και η απόφαση να καταργηθεί ο συμπληρωματικός φόρος στον ΕΝΦΙΑ που ουσιαστικά αφορά κατόχους με ακίνητη περιουσία άνω των 250.000 ευρώ. Αυτά δείχνουν ποιες είναι οι οικονομικές και κοινωνικές προτεραιότητες της ΝΔ.
Ποιες προτεραιότητες πρέπει να τεθούν κατ΄ εσάς;
Επαναξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των πράσινων και ψηφιακών σχεδίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Να κατατεθεί σχέδιο σύνδεσης του ελληνικού δικτύου με ευρωπαϊκά ώστε να επωφελούμεθα από εισαγωγές και εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας. Επιτάχυνση δράσεων για στροφή στις ΑΠΕ. Ουσιαστικά φορολογικά κίνητρα για συγχωνεύσεις μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων ώστε να αποκτήσουν το κρίσιμο μέγεθος που θα διευκολύνει την ενίσχυση της εξωστρέφειας τους. Επένδυση στην διαρκή ψηφιακή εκπαίδευση των εργαζομένων. Ενίσχυση της τεχνικής και επαγγελματικής κατάρτισης. Κίνητρα και κοινωνικές υποδομές που θα διευκολύνουν την επανένταξη στην αγορά εργασίας των μητέρων. Εξασφάλιση φθηνής κοινωνικής στέγης σε νέους που υποχρεώνονται να μένουν στο σπίτι των γονιών τους και μετά το τριακοστό έτος ηλικίας.
Τα παραπάνω καθιστούν αναγκαία τη σύναψη ενός πράσινου κοινωνικού συμβολαίου που θα θέτει ως κεντρικό στόχο την πλήρη απασχόληση με ενίσχυση των πρωτοβουλιών για δημιουργία εγχώριας προστιθέμενης αξίας και βιώσιμων θέσεων εργασίας. Θέσεις που θα εξασφαλίζουν αξιοπρεπείς μισθούς στους εργαζόμενους για να μπορούν να στηρίξουν την οικογένεια τους.
Ειδικά για το ενεργειακό και την αντιμετώπιση της ακρίβειας;
Άμεσα αυτό που επείγει είναι να αξιοποιηθούν οι περιορισμένοι διαθέσιμοι πόροι από τον πολύ μικρό δημοσιονομικό χώρο με στοχευμένες και όχι οριζόντιες παρεμβάσεις για να προστατευθούν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις. Μέρος του βάρους αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης να περάσει στους χονδρέμπορους και στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας με επιβολή πλαφόν στις αυξήσεις. Προσωρινή ελάφρυνση φορολογικών βαρών στα πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών χωρών και ιδιαίτερα της Ισπανίας και Πορτογαλίας.
Αύξηση του αφορολόγητου για οικογένειες με παιδιά. Οριστική κατάργηση της Ειδικής Εισφοράς Αλληλεγγύης. Αύξηση του Κατώτατου Μισθού και πέρασμα της απόφασης για τον καθορισμό του στους κοινωνικούς εταίρους μέσω των Εθνικών Συλλογικών Συμβάσεων.
Αυστηροί έλεγχοι για τη λειτουργία των αγορών από ΡΑΕ και Επιτροπή Ανταγωνισμού.
Η οικονομία και η ακρίβεια, κατά την εκτίμησή σας, μπορεί να προκαλέσει ακόμα και πολιτικές αναταράξεις στη χώρα;
Η ακρίβεια και η υψηλή ανεργία μαζί με τις συνέπειες της ενεργειακής κρίσης στην ανάπτυξη έρχονται να προστεθούν στην προβληματική αντιμετώπιση πολλών ζητημάτων που ανέκυψαν το 2021 και τραυμάτισαν την εικόνα της κυβέρνησης. Η ΝΔ σε αυτή τη συγκυρία επιχειρεί να αξιοποιήσει το πολιτικό πλεονέκτημα του «κολοβού» δικομματισμού που προέκυψε από τις εκλογές του 2019. Στα δυο χρόνια που είναι στην αντιπολίτευση ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατάφερε να ανακτήσει την αξιοπιστία που απώλεσε από τα πεπραγμένα της τετραετούς συγκυβέρνησης με την εθνικιστική δεξιά των ΑΝΕΛ. Έτσι, σήμερα η χώρα δεν έχει ουσιαστικά αξιωματική αντιπολίτευση. Αυτό δημιουργεί προβλήματα στη λειτουργία και την ποιότητα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.
Το Κίνημα Αλλαγής δείχνει να διατηρεί τη στήριξη που άρχισε να κερδίζει από την ημέρα που προκηρύχθηκαν οι εσωκομματικές εκλογές. Η διπλή εκλογική αναμέτρηση μπορεί να οδηγήσει σε ανακατάταξη της αρχιτεκτονικής που διαμορφώθηκε το 2012 και μετεξελίχθηκε σε «κολοβό» δικομματισμό το 2019. Για να αποκτήσει η χώρα μια νέα προοπτική αυτός πρέπει να ανατραπεί. Η μεγάλη πρόκληση για το Κίνημα Αλλαγής είναι να έλθει μετά τις εκλογές ως πρωταγωνιστής στην πολιτική ζωή της χώρας όπως συνέβη πρόσφατα και με άλλα Σοσιαλιστικά και Σοσιαλδημοκρατικά κόμματα στην Ευρώπη. Το Κίνημα Αλλαγής έχει μια μοναδική ευκαιρία για να βοηθήσει τη χώρα να περάσει σε μια βιώσιμη ανάκαμψη που θα την χαρακτηρίζει η κοινωνική της διάσταση.